De stadsreus wordt groter dan de meeste andere soorten zweefvliegen en kan 2,5 centimeter bereiken. Het is zoals alle zweefvliegen een onschuldig diertje dat leeft van nectar en stuifmeel, maar sprekend op een gevaarlijke soort lijkt. Dit wordt mimicry genoemd, en deze soort lijkt door zijn grootte en oranjebruine kleuren op de hoornaar (Vespa crabro), die tot de plooivleugelwespen behoort en heel pijnlijk kan steken. Andere zweefvliegen lijken door een zwart-gele bandering meer op kleinere soorten wespen, of meer door een dichte beharing meer op hommels.

De belangrijkste verschillen zijn de zeer slanke 'wespentaille,' die zweefvliegen niet hebben, en de schichtige vliegbewegingen. Een echte hoornaar vliegt zigzaggend en vloeiender. Ook zijn de ogen van een wesp meer langwerpig van vorm, en die van de zweefvlieg bijna rond. De stadsreus heeft een geel achterlijf met dunne zwarte dwarsstrepen, een bruinoranje glanzend borststuk en een gele kop.

Opmerkelijk is de ontwikkeling van de larve. Veel zweefvliegenlarven eten bladluizen, maar de larve van de stadsreus leeft op de bodem van een bewoond wespennest. Hier voedt de larve zich voornamelijk met afval, zoals dode wespenlarven en stervende wespen, en richt dus geen schade aan. Hoe de weerloze vlieg het voor elkaar krijgt om zonder herkend en gedood te worden het wespennest binnen te dringen is niet bekend. De stadsreus komt voor in centraal en zuidelijk Europa, noordelijk Afrika en Azië inclusief Japan. In Nederland en België is de soort niet overal algemeen

Vroeger een zeldzaamheid, maar de laatste 30 jaar steeds gewoner geworden.

Dat de stadsreus zoveel op een wesp lijkt, is niet voor niets. Deze zweefvlieg legt haar eieren in een wespennest. In feite is ze een schaap in wolfskleren. Wanneer ze een wespennest heeft gevonden, blijft ze enkele minuten op afstand ervan zitten. Ze poetst haar vleugels en achterlijf met haar poten, mogelijk om geuren kwijt te raken die de wespen zouden alarmeren. Dan betreedt zij lopend het nest en gaat rustig haar eitjes leggen. Ze kan ongestoord haar gang gaan: zelfs als ze in contact komt met de wespen wordt zij niet aangevallen. Hoe dit kan, is niet precies bekend. Misschien verspreidt zij een geur die de agressie van de wespen onderdrukt. Enkele dagen nadat het vrouwtje het wespennest weer verlaten heeft, komende eitjes uit. De larven leven onder in het nest, waar ze zich voeden met afval en dode wespenlarven. De wespen laten ook hen met rust.

De naam stadsreus verwijst naar de reusachtige grootte (voor een zweefvlieg) en dat hij in steden meer gezien wordt dan daarbuiten.
Ook wel hoornaarzweefvlieg vanwege de gelijkenis met onze grootste echte wesp, de hoornaar.